Pozbawienie władzy rodzicielskiej
Rodzice mogą zostać pozbawieni władzy rodzicielskiej w przypadku:
1. istnienia trwałej przeszkody;
2. nadużywania władzy rodzicielskiej;
3. rażącego zaniedbywania obowiązków wobec dziecka.
1. Trwała przeszkoda
Trwałą przeszkodę sprecyzował Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 02.06.2000 r., sygn. akt: , II CKN 960/00.
Zgodnie z powyższym orzeczeniem:
,,Przez trwałą przeszkodę, uniemożliwiającą wykonywanie władzy rodzicielskiej należy rozumieć taki układ stosunków, który wyłącza sprawowanie przez rodziców władzy rodzicielskiej na stałe w tym sensie, że albo według rozsądnego przewidywania nie można ustalić czasu trwania tego układu albo – co najmniej – że układ ten będzie istniał przez czas długi”.
Trwałą przeszkodą może być więc np. skazanie rodzica na długoletni pobyt w Zakładzie Karnym, przewlekła choroba, choroba psychiczna uniemożliwiająca normalne funkcjonowanie.
Kolejną przesłanką pozwalającą na pozbawienie władzy rodzicielskiej jest
2. nadużywanie władzy rodzicielskiej. Chodzi tu o takie sytuacje jak m.in. agresywne zachowania wobec nie tylko dziecka, ale również drugiego rodzica, innych domowników, nadużywanie alkoholu, wszczynanie awantur, zakłócanie miru domowego, organizowanie libacji itp. Kolejnym przykładem może być zmuszanie dziecka do ciężkiej pracy lub do wykonania obowiązków nieadekwatnych do jego wieku.
Przesłanki nadużycia – zgodnie ze stanowiskiem sądów – nie wyczerpują jednorazowe sytuacje, lecz sytuacje powtarzalne, za wyjątkiem jednostkowych sytuacji stanowiących niebezpieczeństwo dla życia czy zdrowia dziecka.
3. Rażące zaniedbywanie obowiązków względem dziecka
Chodzi tu o działania nacechowane nasileniem złej woli, uporczywością i niepoprawnością. Przy ocenie rażących zaniedbań, sąd powinien uwzględnić indywidualną sytuację każdego z rodziców i dokonać obiektywnej oceny. Za rażące zaniedbania można uznać np. uchylanie się od płacenia alimentów.
Wniosek o pozbawienie władzy rodzicielskiej, należy kierować do Sądu Rodzinnego, właściwego dla miejsca zamieszkania/pobytu dziecka.
W tego typu sprawach, sąd może również podejmować samodzielne działania z urzędu. Postępowanie toczy się w trybie nieprocesowym. Na rozprawie sąd dokona przesłuchania rodziców dziecka.
Istotna informacja! Pozbawiony władzy rodzicielskiej rodzic, jest w dalszym ciągu zobowiązany do płacenia alimentów, dziecko po nim dziedziczy oraz ma prawo do osobistych kontaktów (chyba że mając na względzie dobro dziecka sąd takich kontaktów zakaże).
Nie może natomiast uczestniczyć w wychowaniu dziecka – decydować o jego edukacji, leczeniu, wyjazdach.
Pozbawiona rodzicielska nie oznacza, że prawa rodzicielskie zostały bezpowrotnie odebrane. Sąd może przywrócić władzę rodzicielską, jeśli dojdzie do przekonania, że będzie to zgodne z dobrem dziecka.
adw. Patrycja Pietryka